4 technieken die je helpen bij grote levenskeuzes

DE BIOGRAFIE-GITS - blog door Edwin GITSels - 03-05-18

“Het leven is een zaak van keuzes maken, en elke keuze die je maakt, maakt jou.” Aldus John C. Maxwell, auteur van bestsellers over leiderschap. We maken de hele dag door keuzes: hoe laat sta je op, ga je wel of niet sporten, wat trek jeaan vandaag, wat neem je als ontbijt etc etc. Waar ik het hier over wil hebben zijn de grote levenskeuzes: ontslag nemen en voor jezelf beginnen, trouwen, een huis kopen, scheiden, stoppen met de pil, emigreren, grote investeringen doen. Keuzes waar je soms weken van wakker kunt liggen, en waarvan de gevolgen de loop van je leven sterk kunnen beïnvloeden. Hier volgen 4 technieken die je helpen bij grote levenskeuzes.

1/ Maak een lijst met voor- en nadelen. Maar niet zomaar…

Als je bewijsmateriaal verzamelt voor wat de voor- en nadelen zijn, heb je een duidelijker overzicht van wat de gevolgen kunnen zijn van je keuze. Ja, dûh, denk je waarschijnlijk, dat kan ik zelf ook wel bedenken. Lees toch even verder, want zomaar die lijst maken is niet genoeg, daar omt meer bij kijken.
Zet er ook bij welk gewicht je aan elk voor- of nadeel toekent. Is het salaris van die nieuwe baan belangrijker dan de secundaire voorwaarden of de vrijheid van handelen die je hebt of de reistijd? Geef punten aan elk aspect op je lijst.

De drie belangrijkste gebieden waarop je de criteria voor je keuzes toetst zijn: A/ welk doelen wil je bereiken, B/ wat zijn je principes, je kernwaarden en C/ wat zegt je intuïtie, je gevoel?

A/ is fundamenteel. We zijn sterren in kortetermijndenken. Bijvoorbeeld als verhuizen betekent dat je dit jaar niet op vakantie kunt: dan maar even niet. Maar wat als de hypotheekrente laag staat en je wilt ooit  minder gaan werken, wat als je over een paar jaar kinderen wil maar kamers tekort komt, kortom: zaken die op lange termijn pas spelen? Bedenk wat je keuzes op lange termijn voor je doelen betekenen.

Als je een keuze maakt zonder met de dingen waar je echt in gelooft (B) rekening te houden is de kans groot dat je daar later spijt van krijgt omdat je er niet duurzaam gelukkig van wordt. En vergeet ook niet in je afwegingen mee te nemen wat de gevolgen voor alle betrokkenen zijn! Dat wil niet zeggen dat je dat moet laten overheersen, uiteindelijk is het jouw leven, maar neem het wel in overweging om te voorkomen dat je onverhoeds besprongen wordt door schuldgevoelens.

Intuïtie of angst?

Je intuïtie volgen (C) is lastig, want hoe weet je of het je innerlijke kompas is of angst? Angst is een van de grootste obstakels op de weg naar het ontwikkelen van en vertrouwen op je intuïtie. Bij elke beslissing die we nemen voorspellen we de toekomst, we houden rekening met wat we denken dat er gaat gebeuren. Niks mis mee, zou je denken, maar het probleem is dat wij heel slecht zijn in voorspellen. Mensen hebben een sterke neiging om de gevolgen van hun beslissingen te overdrijven. We denken dat rijkdom ons gelukkig zal maken of dat gehandicapt raken ons leven zal verwoesten. In de praktijk blijkt dat in beide gevallen mee te vallen. Dus luister goed naar je gevoel maar laat het niet allesbepalend zijn.

Het beste is een evenwicht tussen feiten en cijfers enerzijds en je gevoelens en emoties anderzijds. Een andere valkuil is dat we vaak geneigd zijn om de feiten en cijfers die ons gevoel gelijk geven voorrang te geven. Het is soms pijnlijk en het vraagt om zelfdiscipline, maar verzamel ook gegevens die de beslissing onderbouwen die tegenovergesteld is aan wat je gevoel je ingeeft. Pas dan bereik je een evenwichtig besluit.

2/ Schakel hulptroepen in

Het helpt enorm als je eerlijk tegen jezelf bent en toegeeft dat je niet alles weet. Zoek input en advies bij alle deelgebieden van je keuze die buiten je kennisveld liggen. Ga op zoek naar mensen die een vergelijkbare beslissing hebben genomen in het verleden. En dan liefst natuurlijk mensen die je kent en vertrouwt, aan wiens oordeel je waarde toekent. Vertel ze waar je mee worstelt en vraag om advies, niet om bevestiging. Je hebt niets aan mensen om je heen die alleen maar zeggen wat je wilt horen. Probeer een zo gevarieerd mogelijke meedenktank te formeren, bestaande uit mensen van wie je zeker weet dat ze het beste met je voor hebben.

Wees je er wel van bewust dat jij en niemand anders de uiteindelijke keuze maakt. Dat is best tricky, want we denken vaak dat we onafhankelijk denkende individuen zijn die zich niet laten beïnvloeden wat anderen vinden en willen, maar in werkelijkheid is niemand immuun voor sociale druk. Zo zitten we als groepsdier nu eenmaal in elkaar. Is ook niet erg, zolang je je er maar bewust van bent.
Overigens is het bij minder ingrijpende keuzes als ‘welke televisie of laptop zal ik kopen?’ eveneens aan te raden om een betrouwbare bron te interviewen die onlangs een vergelijkbare aanschaf heeft gedaan, in plaats van tot in den treure websites en winkels af te struinen. Als hij/zij er blij mee is, ben jij dat vast ook!

3/ Stel jezelf deze vier vragen

Neem een keuze in gedachten, bijvoorbeeld: ja, ik koop dat hoekhuis aan het Fundaplein. En stel jezelf dan de volgende vier vragen:

Vraag 1: wat zijn de meest waarschijnlijke gevolgen van deze keuze?
Vraag 2: maar ook: wat zijn de minst waarschijnlijke gevolgen van deze keuze?

Vraag 3: wat zijn de meest waarschijnlijke gevolgen van als ik het toch niet doe?
Vraag 4: wat gebeurt er als ik het tegenovergestelde doe? (in dit voorbeeld: de rest van mijn leven in mijn huidige huurflat blijven wonen).

Je zult zien: dat helpt.

4/ Hanteer de Vijf Waaroms van Sakichi Toyoda.

Sakichi wie? Sakichi Toyoda, de oprichter van Toyota. (Wat zijn er toch veel filosofen onder legendarische autobouwers. Henry Ford en Elon Musk kunnen er bijvoorbeeld ook wat van!)  Hij bedacht de Vijf Waaroms, waarbij als er iets fout ging je vijf keer ‘waarom?’ moest vragen en dan kwam je bij de ware oorzaak uit.

Een voorbeeld:
Waarom (1) ben je je blog kwijt? Omdat mijn laptop crashte voordat ik het stuk gesaved had. Waarom (2)? Omdat ik tegen een deadline aan zat te tikken en het vergat. Waarom (3)? Omdat ik heb geleerd dat consequent zijn in blogs posten essentieel is en er vandaag weer eentje af moest. Waarom (4)? Omdat ik graag een groot lezerspubliek wil trekken met mijn blogs. Waarom (5)? Omdat ik me dan meer gewaardeerd en serieus genomen voel.

Met andere woorden: je moet je hele blog opnieuw schrijven omdat je door je minderwaardigheidscomplex onzorgvuldig bezig was.

Het werkt ook met grote beslissingen:
Waarom wil je voor jezelf beginnen (1)? Omdat ik mijn leven anders wil inrichten. Waarom (2)? Omdat ik zelf wil kunnen bepalen wanneer ik werk en waaraan. Waarom (3)? Omdat ik er een hekel aan heb als anderen voor mij bepalen wat ik moet doen. Waarom (4)? Omdat mijn moeder dat de eerste 20 jaar en mijn ex de tweede 20 jaar van mijn leven gedaan heeft en ik dat voorgoed uit mijn leven wil bannen. Waarom (5)? Omdat ik privé nu, na mijn scheiding, weet hoe vrijheid voelt, je maar één keer leeft en ik die vrijheid beroepsmatig ook wil. Dan maar wat minder inkomsten en harder werken, maar wel op mijn eigen voorwaarden.

Voilà! Je wilt voor jezelf beginnen omdat je je hebt bevrijd van de overheersende vrouwen in je leven. Als je dat weet, kun je vervolgens een afweging maken of je dat voldoende cq de juiste reden vindt.

Tot slot nog drie overwegingen

1/ uit onderzoek blijkt dat snelle beslissers, zelfs bij gebrekkige informatie, vaker tevreden zijn over hun keuzes dan mensen die uitgebreid research doen en zorgvuldig hun opties afwegen.

2/ En als het uiteindelijk toch mis gaat, maar je hebt de volledige verantwoordelijkheid voor je keuze genomen, dan weet je dat je je best hebt gedaan en een waardevolle informatie hebt opgedaan voor de volgende keuze.

3/ Een keuze waarbij je van een kilometer afstand ziet wat de beste optie is, noemen we een nobrainer. Een voorbeeld is: wel of geen abonnee worden van het digitale maandmagazine De Biograaf. Het meinummer staat geheel in het teken van Keuzes, met nog veel meer tips, Edwin Evers over zijn keuze om te stoppen met zijn ochtendprogramma, vijf onbeduidende beslissingen die de geschiedenis veranderden en meer!