Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven - 30/12/20
Het leven is (g)een to-do lijst. Of het nu gaat om werk, om het huishouden, om zelfontwikkeling: altijd begint het met een idee of een constatering. Dat idee vormt een wens, een verlangen: je wilt dat iets anders is of wordt dan het nu is. Dat je meer gaat verdienen, meer vrije tijd hebt, dat de klimop gesnoeid wordt, de keukendeur niet meer klemt, je 4 kilo afvalt, je de autobiografie van Barack Obama eindelijk gaat lezen (je had die van Michelle nog niet eens uit), je je neef in Australië weer eens schrijft, de lijst is schier eindeloos.
DE HOND VAN PAVLOV
Om iets te bereiken, moet je iets ondernemen. Dat kun je onmiddellijk doen – je heb dorst, dus je vult een glas met kraanwater en drinkt het leeg – of je doet het later. En om te voorkomen dat het je korte termijngeheugen in beslag neemt (totdat het door iets anders urgents – of erger: niet-urgents – wordt overschreven en je het vergeet), zet je het op een to-do lijst.
Ik gebruik de app To Do van Microsoft, de opvolger van Wunderlist. Als je in To Do iets afvinkt, klinkt er een belletje. Het effect dat dat belletje op mij heeft, bewijst dat ik niet veel verder ontwikkeld ben dan de hond van Pavlov: ik ga ervan kwijl… kwispelen, want ik heb weer iets af.
Nu is het grappige dat in To Do de voltooide taken niet gewist worden – althans, niet zoals het bij mij is ingesteld – , maar met een streep erdoor in de lijst blijven staan. Zo kan ik door alle taken die ik afgelopen jaar heb afgerond scrollen. Voorwaar een indrukwekkende lijst!
PATTY EN COEN
Er zitten taken tussen waarvan ik me nu al niet meer kan herinneren waar ze op sloegen. ‘Patty in la tv-kast’, bijvoorbeeld, dat ik eind maart heb afgevinkt. Geen idee waar het over gaat, niet wie Patty is, laat staan wat ze in de la van onze tv-kast te zoeken had.
Er zitten taken tussen waarvan ik toen ik ze afvinkte nog geen vermoeden had waar het toe zou leiden. ‘Coen Swijnenberg terugbellen,’ bijvoorbeeld. Coen – ja, die van Coen & Sander – had mij een berichtje gestuurd: hij had mij op internet gevonden en wilde me spreken. Twee weken later zat ik bij zijn 80-jarige vader in de huiskamer, en voerde het eerste van een reeks boeiende gesprekken. Momenteel ben ik volop bezig met het schrijven van zijn biografie èn heeft hij mij bij een 94-jarige goede kennis aanbevolen, die ik inmiddels ook twee keer heb bezocht en wiens levensverhaal ik komend jaar eveneens aan het papier ga toevertrouwen.
VAN PENOZA NAAR CORONA
Maar in een bizar jaar als 2020 staan er ook taken op mijn to-do lijst die nu al nostalgisch stemmen. ‘Bioscoopkaartjes reserveren,’ lees ik een paar maal in januari en februari. Petra en ik hadden net sinds een aantal maanden de bioscoop herontdekt. Jarenlang had ik drie tot vier keer per week tussen collega’s in een filmzaal gezeten, toen ik midden jaren ‘90 een punt zette achter het recenseren van films voor tijdschriften en vakbladen. In de tussenliggende 25 jaar was ik misschien tien keer naar de bioscoop geweest. Tot we Cineworld in Beverwijk ontdekten: 25 minuten met de auto, gratis parkeren, en een gezellig grand café erbij. We zagen ‘Rocket man’, ‘Penoza’, ‘1917’, ‘Knives out’, ‘Just mercy’… en toen kwam corona.
LEKKER VERDWIJNEN
Cocoonen is op z’n tijd heerlijk. Maar ik mis het lekker in het donker verdwijnen in een film op het grote doek. De vrijdagmiddagborrels in ons stamkroegje Het Wapen van Zandvoort. Onze etentjes buiten de deur op zondagavond.
Ik wens dat iedereen in 2021 de dingen die hij of zij mist weer terug ziet keren in zijn of haar leven. Maar bovenal: blijf gezond en doe wat daar voor nodig is, niet alleen voor jezelf, ook voor elkaar! Zet anderhalve meter afstand houden op je to-do lijst en vink het pas af als we Covid-19 er helemaal onder hebben.
Wat zal dat belletje een opluchting geven!
Nu denk je misschien: “Is het mijn probleem dat jij zo’n schandalig slecht geheugen hebt? Zal wel Korsakov zijn. Mij gebeurt dat niet.” Laat ik je uit de droom helpen: het overkomt iedereen. Ik interview voor mijn werk als biograaf veel mensen over vroeger. Ik vroeg bijvoorbeeld onlangs aan Kees: hadden jullie vroeger televisie thuis? Kees antwoordde: ‘Nee, toen ik 11, 12 jaar was gingen we bij tante Tinie verderop in de straat kijken, die had een televisie. De halve buurt zat elke woensdagmiddag bij haar in huis, kregen we ranja en biscuitjes.’
De grootmeester van het notitieboek is Leonardo Da Vinci. Zijn aantekenboeken zijn met recht ‘het meest verbijsterende testament’ genoemd ‘van de macht van de menselijke observatie en verbeeldingskracht, die ooit op papier is gezet’, aldus Walter Isaacson in zijn vorig jaar verschenen magistrale biografie van Da Vinci.
Ernst Jan Pfauth van De Correspondent schreef: ‘Door je leven [in notitieboekjes] vast te leggen leer je jezelf beter kennen, je werk beter te doen en je mooiste gedachten te bewaren.’ De Amerikaanse schrijver Steven Johnson noteert al zijn invallen en gedachten in één groot Google document en leest ze regelmatig terug. ‘Het is alsof je met jezelf brainstormt,’ zegt hij daarover. ‘Je ziet je vroegere zelf een idee aftasten dat inmiddels volstrekt logisch is. Of, nog beter, je wordt herinnerd aan een idee dat opeens relevant blijkt voor een nieuw project waar je net aan begonnen bent.’
