Door Edwin Gitsels/Biografiebureau Dit is je leven

Het afgelopen jaar heb ik me in het kader van het opzetten van mijn biografiebureau Ditisjeleven.nl verdiept in het opzetten van een nieuwe business. Alle coaches en handboeken zijn het over één ding eens: bepaal eerst waaróm je doet wat je doet. Waarom dat belangrijk is, lees je in de klassieker van Simon Sinek: Start with why. Ik denk dat dat geldt voor elk project, voor elke onderneming, voor alles waar je je tanden in wilt zetten en je met hart en ziel op wilt storten. Dus ook voor het schrijven van je autobiografie.

Waarom doen we wat we doen? Leren om je in deze vraag te verdiepen kan de geheimen van inspirerend zakendoen ontgrendelen. Je “waarom” is de brandstof voor je bevlogenheid en inspiratie. Het geeft je vleugels in alles wat je onderneemt. Niet alleen zakelijk, maar ook persoonlijk. En wat is er persoonlijker dan een autobiografie? Om je te helpen vaststellen wat jouw “waarom” is, volgt hier een lijstje met 18 redenen om je levensverhaal vast te leggen.

1/Je staat voor een belangrijke, misschien wel levensveranderende beslissing. Je baan opzeggen en voor jezelf beginnen. Een camping beginnen in Roemenië. Een sabbatical nemen om eindelijk die thriller die al jaren in je hoofd zit te gaan schrijven. Een wereldreis maken. Scheiden. Dan kan het heel nuttig zijn om op een rijtje te zetten hoe je leven tot op heden is verlopen. Hoe het een uit het ander is voortgekomen. Connecting the dots, zoals dat heet.

JOUW VERHAAL KAN EEN VERSCHIL MAKEN IN DE WERELD

2/Je ziet dat je (klein)kinderen worden geconfronteerd met dezelfde zaken als jijzelf vroeger, en je wilt ze graag jouw levenslessen doorgeven. ‘Luister naar je hart, niet naar anderen.’ ‘Durf de teugels los te laten, perfectionisme maakt ziek.’ ‘Wees niet bang om te falen. Elke fout is een stap dichter bij je doel.’ Vul zelf maar in.

3/Je hebt ontdekt dat jouw persoonlijke geschiedenis kan helpen om jezelf en anderen meer succes te brengen, maar je zoekt een manier waarop je dat gestalte kan geven.

4/Je hoofd voelt als een zolder vol spullen die je heel graag eens lekker op wilt ruimen, maar je weet niet waar je moet beginnen.

5/Je wilt de balans van je leven opmaken. Er eens rustig voor gaan zitten om te overdenken en te noteren wat er allemaal is gebeurd.

6/Je wilt een verschil maken in de wereld. En je hebt een verhaal te vertellen waarmee je dat wil bewerkstelligen.

JE BENT BANG OM VERGETEN TE WORDEN

7/ Je wilt je beter voelen over jezelf, trots ervaren op je verworvenheden. Het gebeurt maar al te vaak dat we zelf niet in de gaten hebben wat we in ons mars hebben, welke bijzondere talenten we ons eigen gemaakt hebben. Breng je autobiografie naar buiten en je zult verbaasd staan over de bewondering en de bijval die je krijgt.

8/Je wilt je bewuster worden van je identiteit. Wie ben je nou echt? ‘Ik ben Steef’ of ‘ik ben Merel’: nee, dat is je naam. ‘Ik ben fysiotherapeut’ of ‘ik ben musicus’: nee, dat is je beroep. ‘Ik ben vader, dochter, partner van…’  nee, dat is je rol in verhouding tot anderen. ‘Ik ben mijn lichaam.’ Ja, echt? En als je je armen, benen, zelfs je romp weg zou halen, ben je dan niet meer ‘jij’? Wat maakt nou precies uit wie je bent? Toch de optelsom van alles wat je in je leven hebt gedaan, gezegd, ervaren?

18 redenen om je autobiografie te schrijven

Het schrijven van je autobiografie brengt orde in je leven

9/Je bent op zoek naar zingeving en/of verdieping in je leven. Jouw verhaal is geen Facebook tijdlijn, het is veel meer dan dat.

10/Je hebt moeite met de oppervlakkigheid van onze maatschappij, of van jouw directe omgeving.

11/Je hebt het gevoel dat gesprekken nooit over echte gevoelens gaan, over waar het echt om draait in het leven.

12/Je bent bang dat je een paar jaar na je dood grotendeels vergeten bent, dat niemand meer weet hoe je was, hoe je praatte, waar je voor stond en in geloofde, hoe je stem klonk, wat je lievelingseten was, wat een prachtige verhalen je kon vertellen, hoe je anderen kon troosten, hoe goed je kon luisteren.

 

JE BENT JE STEEDS MEER VAN BEWUST DAT JE NIET EEUWIG BLIJFT LEVEN

13/Je hebt een zware periode achter de rug die je (symbolisch) af wilt sluiten.

14/Je hebt moeite met hoe de wereld verandert en je wilt een uitgebreid beeld schetsen van een tijd die nooit meer terugkomt.

15/Je bent ziek en je wordt niet meer beter. Je tijd is beperkt en je bent je meer dan ooit bewust van de eindigheid van het leven.

16/Je verbaast je er de laatste tijd steeds vaker over hoe weinig je eigenlijk over je ouders weet, terwijl ze er niet meer zijn om dingen aan ze te kunnen vragen. En je wilt niet dat jouw kinderen hetzelfde overkomt later.

17/En als je ouders er wel nog zijn, besef je je de laatste tijd steeds vaker dat het zomaar ineens voorbij kan zijn.

18/Je houdt enorm van schrijven en er is geen onderwerp dat dichterbij je ligt dan je eigen levensverhaal.

Welke reden ook op jou van toepassing is, als je maar bewust bent van het waarom van je autobiografie. Dat zal je enorm helpen, want dat is de fundering van het hele proces. Zet ‘m op en geniet ervan!

Wil je meer weten over het schrijven van je autobiografie? Neem dan nu contact met me op!

 

Over Edwin Gitsels - Dit is je leven

Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven

De vraag ‘Wanneer schrijf je je levensverhaal?’ is op twee manieren te beantwoorden: 1/ In welke fase van je leven? Waar haal je dan de tijd vandaan? En 2/ Op welke dagen, op welk tijdstip, in welke maand? Hoeveel tijd kost het überhaupt? En de grootste valkuil bij lange termijnplannen: hoe voorkom je uitstelgedrag?

Om met de vraag ‘in welke fase van je leven’ te beginnen: de aanname is dat een biografie hoort Cursus (auto)biografie schrijvenbij de laatste jaren van je leven. Als we geen spannende dingen meer verwachten en van achter de geraniums kunnen terugkijken op een al dan niet welbesteed bestaan. Dat is een misvatting. Twee zeer succesvolle biografieën van de laatste jaren zijn die van voetballeeuwin Lieke Martens en vlogster Monica Geuze. Lieke was 25 toen ze haar boek schreef, Monica pas 22. Nu gaat het er niet om dat we alelmaal een bestseller moeten scoren, maar het geeft aan dat je al op Gratis cursus (auto)biografie schrijvenjonge leeftijd een levensverhaal waard bent. Ook als je geen bekende persoon bent. Er zijn twee voordelen van een biografie op jonge leeftijd. 1/ Je kunt je ouders er een groot plezier mee doen. (De gangbare opvatting is: een biografie is voor (klein)kinderen. Andersom kan net zo goed!) 2/ Je kunt over 10 of 20 jaar teruglezen hoe je vroegere ik naar het leven keek. Zo kun je zien welke ontwikkelingen je hebt doorgemaakt. Uiterst leerzaam èn vermakelijk!

JE AUTOBIOGRAFIE SCHRIJVEN KAN OP ELKE LEEFTIJD

Je autobiografie schrijven kan dus op elke leeftijd. Maar hoeveel tijd kost het schrijven van een boek? Dat hangt van zeer veel factoren af. Zoals: hoeveel pagina’s moet het worden? En hoe bedreven ben je in schrijven?  Een andere manier om ernaar te kijken is: wanneer wil je dat het af is?
Ik schrijf momenteel biografieën voor drie cliënten tegelijk. Eén van hen is ernstig ziek, zij heeft niet lang meer te leven. Dat boek moet zo snel mogelijk af. De tweede is al 95 jaar. Als hij de geboorte van het boek nog mee wil maken, kan ik er ook beter niet al te lang over doen. Al is hij van plan 100 te worden, je kunt maar beter het zekere voor het onzekere nemen. En nummer drie gaat over een echtpaar dat in november 50 jaar getrouwd is. Zij krijgen boek over hun leven cadeau van de hele familie. Dat boek moet dus in oktober klaar zijn. Zo heb jij vast ook een datum hebben waarvan je zegt: het zou mooi zijn als het boek er dan is.

SCHRIJVEN IS WERKEN

‘Begin with the end in mind,’ zei Stephen Covey. Vervolgens kun je terug gaan rekenen. Als een boek op 1 november af moet zijn, en je gaat er op 1 mei aan beginnen, dan heb je een half jaar. De eerste twee maanden heb je nodig om informatie te verzamelen, de laatste maand heb je zeker nodig voor de eindredactie, de opmaak en het drukken. Hou je drie maanden over.
Stel, je wilt een boek van 120 pagina’s, met 300 woorden per pagina. Dan heb je een kleine 36.000 woorden te schrijven in drie maanden. Dat is 12.000 woorden per maand, zo’n 3000 woorden per week, 500 woorden per dag, zondagen vrij. Probeer eens uit hoelang je over 500 woorden doet, gemiddeld. Als dat een uur is, moet je dus van maandag tot en met zaterdag elke dag 1 uur schrijftijd inplannen.
Dit klinkt misschien simplistisch, maar schrijven is echt gewoon werk. Gaan zitten en aan de slag gaan. Het romantische beeld van auteurs die wachten op inspiratie en dan in één klap de prachtigste teksten schrijven, bestaat niet.

JE TOEKOMSTIGE ZELF VERSUS JE HUIDIGE ZELF

Cursus (auto)biografie schrijvenDe beroemde Britse schrijver Anthony Trollope (1815-1882) schreef 65 boeken en twee toneelstukken, en daarnaast nog een stapel korte verhalen, artikelen en brieven. Zijn geheim? Hij mat zijn voortgang in brokjes van een kwartier. Hij nam als doel voor ogen om elke 15 minuten 250 woorden te schrijven. En dat drie uur per dag. Elk kwartier had hij de voldoening van ‘weer 250 woorden af.’ Met als dagelijks resultaat 3 uur x 4 kwartier x 250 woorden = 3000 woorden.

Wat Trollope deed, was een slimme manier om een van de grootste valkuilen van lange-termijn-projecten te ontlopen: uitstelgedrag. Elk mens heeft daar last van, al eeuwenlang. Dat komt omdat ons brein zo is ontworpen dat we onmiddellijke beloningen hoger waarderen dan toekomstige beloningen. Zoals expert in uitstelgedrag James Clear het uitlegt: stel je voor dat je twee zelven hebt. Een Huidig Zelf en een Toekomstig Zelf. Als je doelen voor jezelf stelt, zoals afvallen, een taal leren of een boek schrijven, dan maak je plannen voor je Toekomstige Zelf. Maar alleen je Huidige Zelf kan nu, vandaag actie ondernemen. En je Huidige Zelf houdt van directe opbrengst, niet dat lange-termijn gedoe.

EEN GOED PENSIOEN OF EEN GEWELDIGE JAS

Ons Toekomstige Zelf wil een goed pensioen. Maar ons Huidige Zelf denkt: ik wil op vakantie en ik wil die mooie auto! Ons Toekomstige Zelf wil een autobiografie. Maar ons Huidige Zelf wil uitslapen, Netflix bingewatchen, Facebooken, een appeltaart bakken. En als de deadline zo pijnlijk dichtbij is dat het een probleem wordt van ons Huidige Zelf, dan ondernemen we actie. Als het niet al te laat is.

Daarom hebben wij als mensheid een groot probleem. Want zet 7 miljard van ons op een planeet en zeg: je mag niet meer vliegen of vlees eten, anders wordt het hier bloedheet en stijgt de zee zes meter. Wanneer? Vijftig jaar na je dood!  En de Toekomstige Zelf van politici wil misschien best een betere wereld, maar hun Huidige Zelf wil vooral op het pluche blijven zitten. Maar ik dwaal enorm af.

OPKNIPPEN IN KLEINE STUKJES

De truc is om, zoals Trollope, het probleem op te knippen in kleine stukjes en de eerste van die stukjes een deadline mee te geven binnen de belevingswereld van het Huidige Zelf. Ikzelf bijvoorbeeld wil in vier weken tijd een e-book schrijven, ‘Schrijf je autobiografie in 8 stappen.’ Op drie ochtenden in de week  heb ik twee uur gepland om tussen de 800 en 1200 woorden te tikken. Trollope doet dat in een uurtje, dus dan moet ik het zeker redden!

Kortom, bedenk een plan. Knip het proces op, en zet de eerste stap voor morgen in je agenda. Dan wordt het een ding van je Huidige Zelf.  Daarmee vergroot je de kans dat je over zes maanden je autobiografie af hebt aanzienlijk!

En wil je helemáál zeker weten dat het gaat lukken, gebruik dan mijn e-book Schrijf Je Autobiografie in 8 Stappen als gids. Het is vanaf mei gratis verkrijgbaar op deze website. Als je nu het contactformulier invult en in het blokje ‘Waar kan ik je mee helpen?’ invult: ‘ik wil het e-book’, dan stuur ik ‘m je toe zo gauw hij klaar is!

 

Over Edwin Gitsels - Dit is je leven

 

 

 

Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven - 28/09/19

Fotografisch geheugen, het woord zegt het al, is de term voor de eigenschap mentale foto’s te kunnen maken en die tot in detail te kunnen herinneren. Alsof je brein een camera is, zeg maar. Het punt is alleen: fotografisch geheugen bestaat niet. Niet echt.

De Amerikaanse professor in de psychiatrie en geheugenonderzoeker Larry Squire zei dat het geheugen meer te vergelijken is met stukjes van een legpuzzel dan met een foto. ‘We zijn goed in het herinneren van de kern van gebeurtenissen, maar minder goed in het fotografisch herinneren van alle details van een scene in het verleden.’
Met mensen praten over hun verleden, het naar boven halen van zoveel mogelijk details, dat is een essentieel onderdeel van mijn werk als biograaf. En de mate waarin men die details weet te reproduceren verschilt sterk van persoon tot persoon.
Het begint met het moment of de gebeurtenis zelf. Allesbepalend is hoe sterk iemands aandacht was, hoe gefocust op wat er plaatsvond. Maar het heeft ook te maken met hoe goed iemand überhaupt in staat is om dingen te onthouden.

CONTINU IN HET VERLEDEN

In 2005 publiceerde een groep geheugenonderzoekers van de Universiteit van Californië een artikel over een vrouw die ze aanduidden met AJ. Zij kan zich elke dag van haar leven sinds ze 14 jaar was  herinneren. Dat werd echter niet gezien als een gave, maar als een afwijking, die de naam hyperthymetisch syndroom kreeg. Want hoe handig zo’n indrukwekkend geheugen ook lijkt, voor AJ was het een ramp. Ze beschreef haar geheugen als ‘non-stop, onbeheersbaar en uitputtend.’ Zonder dat ze er iets aan kan doen raakt ze verdwaald in haar herinneringen, heeft ze moeite om zich op het heden of de toekomst te kunnen concentreren en leeft ze vrijwel continu in het verleden.

Met andere woorden: als je je alles kunt herinneren, word je gek. Daarom is ons geheugen zo handig afgesteld: wat ertoe doet, dat onthoud je. Hopelijk.

ONWAARSCHIJNLIJK VEEL DETAILS

Een goed geheugen is een handig hulpmiddel bij het schrijven van je autobiografie. En sommige mensen hebben een buitengewoon goed geheugen. Een van mijn cliënten, een 83-jarige dame uit Zwolle, weet onwaarschijnlijk veel details uit met name de eerste 30 jaar van haar leven moeiteloos op te lepelen. Maar als ik haar naar bepaalde dingen vraag die ze niet vertelt, wie was erbij, wat had je aan, wat voor weer was het, dan weet ze dat vaak niet meer. Kortom: ze heeft geen foto’s in haar hoofd gemaakt waar ze even naar kan kijken om het te checken.

Jeugdfoto's levensverhaal

Mijn eerste wagen. Ik herinner me dit uiteraard niet.

De meeste mensen zijn beter in visuele informatie onthouden dan andere soorten informatie. Niet voor niets luidt het gezegde: een beeld zegt meer dan duizend woorden. En velen herinneren zich gezichten beter dan de namen die erbij horen.

Maar de behoefte aan een fotografisch geheugen is er steeds minder doordat we tegenwoordig allemaal continu alles kunnen vastleggen met onze smart phones. Als je je levensverhaal wilt opschrijven, dan is het een zegen als er veel foto- en videomateriaal is waarmee je je geheugen kunt opfrissen. In die zin hebben jongere generaties het een stuk makkelijker. Mijn Zwolse cliënte heeft vrijwel geen foto’s uit haar jeugd. Ikzelf kan met de foto’s uit de eerste 20 jaar van mijn leven maar nauwelijks een foto-album vullen. Als ik dat vergelijk met de kinderen die nu opgroeien, die hebben de beschikking over zoveel beeldmateriaal dat ze net als AJ elke dag van hun leven kunnen terugkijken. En dan niet sinds hun 14e jaar, maar vanaf (en soms al tijdens) hun geboorte.

RIJKE INFORMATIEBRON

Maar of je veel hebt of weinig: pak alle foto’s erbij, zet de voicerecorder op je smartphone aan, zoek een plek waar je niet gestoord wordt en vertel hardop wat je op de foto’s ziet. Als dat raar voelt, vraag dan iemand bij wie je je op je gemak voelt om het aan te vertellen. Laat diegene ook doorvragen als hem/haar iets niet duidelijk is of zijn/haar nieuwsgierigheid ergens door getriggerd wordt. Vervolgens typ je die opnamen uit en je hebt een rijke informatiebron voor je boek!

 

Zij hadden een fabelachtig geheugen:

Bobby Fischer, schaker
Claude Monet, schilder
Vladimir Nabokov, schrijver
Nikola Tesla, uitvinder
Wolfgang Amadeus Mozart, componist

En mijn vrouw. Die onthoudt ook altijd alles…

 

Over de auteur

 

DE BIOGRAFIE-GITS - blog door Edwin GITSels - 28/08/19

In 50 wekelijkse blogs leg ik je alle ins en outs uit van het (laten) schrijven van je levensverhaal. In de eerste fase bepalen we de kaders. Vorige week ging het over voor wie je je boek schrijft. Deze week in aflevering 4: wat en wie maak je allemaal onderdeel van je verhaal? En dus ook: wat vertel je niet? Welke keuzes voor  je (auto)biografie maak je, en hoe?

De 7 delen van Het Bureau van J.J. Voskuil

De allerdikste biografie die ooit in de (Kroatische) boekwinkels is beland telt 3604 pagina’s en weegt 12 kilogram. Het is de biografie van de Kroatische president Franjo Tudjman, geschreven door Hrvoje Sosic. Het opvallende is dat Sosic econoom van beroep is. Maar hij had blijkbaar moeite  om economisch om te springen met alle informatie die hij over zijn onderwerp had verzameld.
Een ander beroemd voorbeeld van (auto)biografische mateloosheid is Het Bureau van J.J. Voskuil. Deze zevendelige romancyclus verscheen  tussen 1996 en 2000  en beschrijft  minutieus de dertigjarige loopbaan van de auteur bij het Meertens Instituut. Voskuil deed ruim vijf jaar over het schrijven van de 5058 pagina’s tellende serie. Dat is een verbluffende prestatie.

VAN MINUUT TOT MINUUT

Tenzij jij ook je leven tot in elk detail wilt beschrijven ga ik ervan uit dat je niet de ambitie hebt om ook een duizenden pagina’s dikke autobiografie te schrijven. Dat betekent dat je keuzes moet maken. Elke dag van je leven van minuut tot minuut beschrijven is ondoenlijk en voor niemand goed. Je maakt dus per definitie keuzes in wat je weglaat. Maar wat dan? Welke gebeurtenissen, emoties, dromen, ontwikkelingen, inzichten, onthullingen vertellen iets over wie jij bent? Wie spelen, naast jijzelf uiteraard, de hoofdrollen en wie de bijrollen? En wie laat je er helemaal uit?

In vroeger tijden begon elke biografie standaard met een beschrijving van de voorouders van de hoofdpersoon, soms tot wel vier of vijf generaties terug. Dat is de afgelopen jaren vrijwel volledig verdwenen. In bepaalde gevallen kan het nog steeds zinvol zijn en iets toevoegen. Maar vaak ook niet. Tegenwoordig gaan we ervan uit dat je leven meer wordt bepaald door je omgeving en door de mensen met wie je omgaat dan door je afkomst of je wortels.

KEUZES ZIJN DE SCHARNIEREN VAN HET LOT

Beschrijf je je leven vanaf je geboorte tot aan nu, of pak je er een deel uit dat illustratief is voor het verhaal dat je wilt vertellen? Een recent voorbeeld van het laatste is het prachtige Rinkeldekink van Martine Bijl, die daarin haar leven beschrijft nadat ze in september 2015 werd getroffen door een hersenbloeding. Of de speelfilm Stan & Ollie, een biopic over Laurel & Hardy die handelt over de laatste tournee die ze samen maakten, maar die symbool staat voor al die jaren dat ze hebben samengewerkt.

Quote Edwin MarkhamHet zijn allemaal keuzes. Een van de mooiste quotes die ik ken is van mijn naamgenoot de Engelse dichter Edwin Markham. Hij schreef: ‘Keuzes zijn de scharnieren van het lot.’ In het kader van dit onderwerp heeft dat zelfs een dubbele betekenis. Niet alleen de keuzes over wat je wel of niet in je levensverhaal opneemt, ook de keuzes die je in je leven hebt gemaakt bepalen in hoge mate het eindresultaat. Je zou bijvoorbeeld ook een biografie kunnen schrijven die geheel bestaat uit die momenten in je leven dat je voor een belangrijke keuze stond. Wel of niet trouwen, wel of niet scheiden, wel of niet emigreren, wel of niet ontslag nemen en voor jezelf beginnen, enzovoort.

 

CHRONOLOGISCH OF THEMATISCH

En dan is er ook nog de keuze: vertel je je leven chronologisch of thematisch? In de biografie van Gerda die ik vorig jaar schreef heb ik samen met haar voor een combinatie gekozen. We maakten 20 hoofdstukken: alle oneven hoofdstukken vertelden haar levensverhaal van geboorte tot heden, alle even hoofdstukken hadden een thema waarin we haar relatie met dat onderwerp uitdiepten, zoals vriendschap, geloof, reizen en moederschap. Werkte als een trein.

Welke keuzes je ook maakt, ze gaan aan het schrijven vooraf. Dus denk er goed over na voordat je de pen ter hand neemt of je laptop openklapt. Als je behoefte hebt aan advies of een sparring partner, neem dan vrijblijvend contact met me op.
En lees elke woensdag dit biografieblog, waarin alle keuzes wel een keer aan bod komen. Volgende week: wanneer schrijf je je biografie? Op welke leeftijd? En hoeveel tijd kost het?

Over de auteur

 

DE BIOGRAFIE-GITS - blog door Edwin Gitsels - 21/08/2019

In 50 wekelijkse blogs leg ik je alle ins en outs uit van het (laten) schrijven van je levensverhaal. In de eerste fase bepalen we de kaders. Vorige week ging het over het waaróm. Deze week in aflevering 3: voor wie is je (auto)biografie? Het antwoord op die vraag is bepalend voor de vorm en de inhoud…

In mijn cliëntèle onderscheid ik drie categorieën:

  • Zij die hun levensverhaal vastleggen voor hun dierbaren, hun familie en vrienden, en dan vooral kinderen en kleinkinderen
  • Zij die hun levensverhaal vastleggen voor lotgenoten, die dezelfde (gezondheids)problemen hebben meegemaakt, of deelgenoten van hun passies
  • En zij die hun levensverhaal vastleggen voor zichzelf

1/  VOOR FAMILIE EN VRIENDEN

De 81-jarige Ellen zat anderhalf jaar geleden tegenover me in de wachtkamer van de huisarts. Ze zei: ‘Ben jij niet die man die biografieën maakt?’ Had ze in ons lokale sufferdje gelezen. Daar stond een interview met foto in toen ik Dit is je leven net was gestart. We raakten aan de praat. Ze was geïnteresseerd en zei dat ze ooit als ze de leeftijd ervoor had ? ook wel zo’n biografie wilde. Ons gesprek eindigde abrupt toen de dokter haar binnenriep.
Een paar maanden later kwam ik haar op straat tegen. Op opgewekte toon alsof ze een vakantie-ervaring beschreef vertelde ze me dat vijf minuten nadat ik haar in de wachtkamer had gesproken, ze te horen had gekregen dat ze ongeneeslijk ziek is. ‘Dus die biografie moet er nu toch maar snel van komen. Ik bel je als ik al mijn andere zaakjes geregeld heb.’

WAARDEVOL EN INDRUKWEKKEND

Zo geschiedde. Inmiddels is het boek voor de helft klaar. Ellen was allang opgegeven, maar ze is ijzersterk. Het gaat nog steeds redelijk goed met haar. Zij heeft vier kleinkinderen, de oudste is acht jaar en ze zal dus nooit een volwassen gesprek met hen kunnen voeren. Maar zij heeft de behoefte om hen te vertellen wat zij allemaal heeft meegemaakt in haar leven. Door het werk van haar man heeft ze in drie verschillende werelddelen gewoond, gewerkt en geleefd. Ook haar verhalen over haar prille jeugd in de Tweede Wereldoorlog zijn zeer waardevol en indrukwekkend voor haar kleinkinderen.
Zoals Ellen heb ik meer cliënten, die aan het eind van hun leven hun verhaal willen nalaten aan de generaties die na hen komen. Als jij dat ook wilt of al aan het doen bent, betekent dat voor de inhoud dat er een aantal dingen uitgelegd moeten worden. De wereld zag er 30, 40, 50, laat staan 75 jaar geleden zo totaal anders uit dat een beschrijving van de toenmalige maatschappij en normen en waarden essentieel is om een en ander goed te kunnen begrijpen. Zeker als je kleinkinderen zich pas over een jaar of 10 als ze de leeftijd ervoor hebben, voor het eerst echt in het boek zullen gaan verdiepen.
Vraag je dus bij alles af: zullen ze snappen wat hier gebeurt en waarom het gebeurt?

2/ VOOR LOTGENOTEN, LIEFHEBBERS EN DEELGENOTEN

Annemarie had mij gevonden via Google, zij had haar verhaal zelf al opgeschreven maar was zich er bewust van dat het taalkundig onvoldoende was om zo uit te brengen. Want dat wilde ze: haar levensverhaal uitgeven om vrouwen die hetzelfde of iets soortgelijks hadden meegemaakt een hart onder de riem te steken. Ze te steunen door te laten zien dat ze niet de enige zijn.
Ze stuurde me haar manuscript en ik las het aangrijpende verhaal van een vrouw die door behulpzaam te willen zijn in een nachtmerrie belandde. Haar nichtje, het dochtertje van haar broer, kon door omstandigheden tijdelijk niet meer thuis wonen, en dus ving Annemarie het meisje maandenlang op. Toen het nichtje weer naar haar ouders was, werd Annemarie op een dag door de politie gebeld. Er was aangifte gedaan van maandenlang stelselmatig seksueel misbruik van het meisje. De dader zou haar vriend zijn. Of ze voor verhoor naar het bureau kon komen.

POSITIEVE LES

Lijden in stilte - Annemarie OngolesonoDe rest van het verhaal moet je zelf maar lezen, het boek is inmiddels te koop. Op de achterflap schrijft ze: ‘Juist nu ik erg ziek ben, heb ik een enorme drive om vrouwen te inspireren om het maximale uit hun leven te halen.’ Annemarie heeft het drama dat zich in haar leven heeft afgespeeld omgedraaid naar een positieve les, en die wil ze met de wereld delen.
Het hoeft natuurlijk geen ellende te zijn wat je met anderen wilt delen. Marja werkte bijna 40 jaar als stewardess en purser bij de KLM. Ze heeft zoveel gezien en meegemaakt dat ze besloot er een boek over te maken. Voor iedereen die in de luchtvaart actief is of is geweest een feest der herkenning, of juist, voor de jongere generaties, een bron van vermaak en verbazing over hoe de (vlieg)wereld is veranderd sinds de jaren 70.

3/ Voor jezelf

Kees ging in 2017 met pensioen. Dat wil zeggen, hij was al 70 toen, maar besloot eindelijk zich definitief terug te trekken uit zijn bedrijf en zijn zoon het roer in handen gegeven. Hij heeft als ondernemer tot vier keer toe een nieuw bedrijf uit de grond gestampt. De eerste twee gingen failliet, maar het derde heeft hij met een miljoenenwinst kunnen verkopen. Het vierde is nu dus in handen van zijn zoon.
Kees heeft zijn hele leven keihard gebuffeld en nu hij tot rust is gekomen, denkt hij veel na over wat hij allemaal heeft meegemaakt. Daaruit is de behoefte ontstaan om het op te schrijven, als verwerkingsproces eigenlijk, als een manier om inzicht te krijgen in wat er allemaal is gebeurd en waarom. Oorzaak en gevolg. Welke keuzes en beslissingen heeft hij genomen, en welke gevolgen hadden ze?

EEN SCHRIJVER LEEFT TWEE KEER

Wat Kees allemaal vertelt is fascinerend en leerzaam voor iedere ondernemer, maar hij doet het vooral voor zichzelf. Schrijfster Natalie Goldberg tekende in haar klassieker Schrijven vanuit je hart op: ‘Een schrijver leeft twee keer. Eén keer het echte leven en de tweede keer als hij of zij het opschrijft.’ Dat is wat Kees aan het doen is.
Ook al is het voor zichzelf, Kees heeft ervoor gekozen om het op te schrijven alsof hij het aan zijn zoon vertelt. Dat geeft hem focus.
Je autobiografie schrijven is een verhaal vertellen. En een verhaal vertel je altijd aan iemand. Maak een heldere keuze in wie die iemand is (of wie die mensen zijn) en het zal je enorm helpen in het proces en in je focus.

Volgende keer: wat vertel je wel en wat vertel je niet in je (auto)biografie?

 

Over de auteur

 

DE BIOGRAFIE-GITS - Blog door Edwin GITSels - 14/08/2019

Eén van de succesvolste boeken voor ondernemers ooit is Start with why (2011) van Simon Sinek. Hij legt uit dat het er niet om gaat wát je doet, maar waaróm je het doet. Vandaar het succes van bijvoorbeeld Apple, The Body Shop en Tesla: er zit (of zat, zeker in het begin) een krachtige motivatie achter. Voor een onderneming als het vastleggen van je levensverhaal geldt hetzelfde. Begin met de vraag: waaróm een biografie of autobiografie? 

In mijn werk als biograaf van ‘gewone’ mensen heb ik vele antwoorden gehoord op de vraag ‘waarom een biografie?’ Een paar voorbeelden:

  • “Ik heb dozen en harde schijven vol met foto’s en filmpjes en ik wil er eindelijk iets moois mee doen.”
  • “Ik sta voor een belangrijke, misschien wel levensveranderende beslissing.”
  • “Mijn (klein)kinderen lopen tegen dezelfde zaken aan als ikzelf vroeger, en ik wil ze graag mijn levenslessen doorgeven.”

    Foto: Felipe Furtado

  • “Ik heb schriften en dagboeken vol anekdotes en verhalen en ik heb het gevoel dat ik er iets mee moet doen.”
  • “Mijn persoonlijke geschiedenis kan helpen om mezelf en anderen meer succes en inzicht te brengen, maar ik zoek een manier waarop.”
  • “Mijn hoofd voelt als een zolder vol spullen die ik heel graag eens lekker wil opruimen, maar ik weet niet waar ik moet beginnen.”
  • “Ik heb een zware periode overwonnen en wil aan lotgenoten mijn verhaal vertellen zodat ze daar wellicht iets aan kunnen hebben.”

ONGENEESLIJKE ZIEKTE

Maar de meest voorkomende reden is toch wel de behoefte om in de laatste fase van het leven betekenis te geven aan het bestaan. Door het op te schrijven en in een mooi gebonden boek na te laten aan kinderen en – vooral – kleinkinderen.
Marja bijvoorbeeld, een 76-jarige vrouw die getroffen werd door een ongeneeslijke ziekte. De doktoren schatten in dat ze nog 1 tot 2 jaar te leven had. Ze nam contact met mij op en toen ik bij haar aan de thee met kaneelbeschuitjes zat, vertelde ze: ‘Ik heb zes kleinkinderen, de oudste is nu acht jaar. Ik zal dus nooit een volwassen gesprek met ze kunnen voeren. Maar ik wil ze wel vertellen wat ik heb meegemaakt, waarom ik de keuzes heb gemaakt die ik heb gemaakt, en wat ik ervan geleerd heb. Kortom: ze vertellen wie hun oma was.’

Foto: Paolo Bendandi

Dus koos ze ervoor om alles in een boek te zetten. Ze vertelde mij in zeven lange, onvergetelijke gesprekken over haar leven, haar drie huwelijken, haar carrière in de zorg en de prachtige reizen die ze gemaakt heeft. Over alle ontroerende, hilarische, pijnlijke en hartverwarmende belevenissen met haar drie kinderen, de ouders van haar doelgroep dus. Ik schreef het allemaal op en samen zochten we de mooiste foto’s uit haar kist vol foto-albums erbij uit.

VAGE HERINNERINGEN

Toen ik de doos met boeken kwam brengen kreeg Marja tranen in haar ogen. Ze sloeg het open en las hardop haar eigen opdracht voorin het boek voor:
‘Ik heb dit boek gemaakt om terug te kijken op mijn leven en ben tot de conclusie gekomen dat ik een prachtig leven heb gehad. Ik heb het geschreven voor jullie, mijn lieve kleinkinderen. In de hoop dat op een dag, als je misschien geslaagd bent voor je eindexamen of besloten hebt te gaan trouwen of in verwachting bent van je eerste, je het nog eens openslaat. En dat je, hoewel je te jong was om meer dan een paar vage herinneringen aan je oma te hebben, toch weet wie ze was, de moeder van jouw moeder of vader.’

EEN BEETJE ONSTERFELIJK

Foto: Lenin Estrada

50 jaar geleden was de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen in Nederland voor het eerst moeder werden 24 jaar. Nu is dat bijna 30 jaar. Dat betekent dat de leeftijd waarop vaders en moeders opa of oma worden ook flink is gestegen. En hoewel we gemiddeld steeds ouder worden, is er een grote groep die net als Marja hun kleinkinderen maar een beperkt aantal jaren mee mag maken. Voor hen is het een geruststellende gedachte dat ze een portret van zichzelf in de vorm van een mooi vormgegeven, rijk geïllustreerd levensverhaal kunnen nalaten. Zodat ze zichzelf een beetje onsterfelijk kunnen maken. Een mooier antwoord op ‘waarom een biografie’ is bijna niet denkbaar.

Ik sluit af met de woorden waarmee  Marja haar boek afsloot: ‘Mijn vader zei ooit: “Zorg dat je goede herinneringen hebt, want er kan een tijd komen dat je ze nodig hebt.” Die tijd is nu aangebroken.’

Volgende week: voor wie maak jij je (auto)biografie?

 

Over de auteur

 

DE BIOGRAFIE-GITS - blog door Edwin GITSels - 07/08/2019

Het komende jaar zal ik in mijn blog wekelijks aandacht besteden aan tips en tricks voor het schrijven van je autobiografie. Het vastleggen van het eigen levensverhaal groeit de laatste jaren enorm in populariteit, maar het is een tijdrovende en bewerkelijke klus. Doe daarom je voordeel met deze serie. Aflevering 1: Wat is een autobiografie precies? En wat is het verschil met memoires?

Een paar gangbare definities van autobiografie:
– een geschreven levensloop van de schrijver zelf
– een episch genre waarbij de schrijver zijn eigen leven beschrijft
– de beschrijving van het eigen leven of delen daarvan
– een terugblik op het eigen leven, waarbij het gaat om de ervaringen en emoties van de schrijver zelf

Laten we de letterlijke betekenis eens ontleden: auto is Grieks voor zelf. Denk maar aan automobiel: vanzelf bewegend (moet je er wel eerst benzine ingooien natuurlijk), of autodidact: iemand die zijn kennis door zelfstudie heeft opgedaan.  Bio betekent leven, dat kennen we van biologie en bioscoop. Grafein is Grieks voor schrijven of tekenen. Dus dan kom je uit op ‘zelf je leven schrijven’.

BOEIEND MEESTERWERK

De autobiografie is als genre al heel oud. Algemeen wordt Confessiones (Belijdenissen) van Sint Augustinus uit 426 voor Christus beschouwd als de eerste grote literaire autobiografie. Al werd het toen nog niet zo genoemd; de term kwam pas eind 17e eeuw in zwang. In Duitsland ontstond de Selbstbiografie, die dezelfde regels als de biografie volgde. Alleen was er één probleem: in een biografie kon je de hoofdpersoon de hemel in prijzen, maar jezelf verheerlijken was onethisch. In de islam was het zelfs een belediging van Allah.
De eerste die erin slaagde om eerlijk en open over zichzelf te schrijven en toch een boeiend meesterwerk af te leveren was Jean-Jacques Rousseau (1712-1778). Zijn boek Confessions, niet geheel toevallig dezelfde titel als Sint Augustinus’ aloude werk, geldt als een triomf. In de 19e eeuw leverden onder meer Casanova, Benjamin Franklin en P.T. Barnum gevierde en veelgelezen autobiografieën.

Jean Jacques Rousseau ConfessionsMaar in de 20e eeuw barstte de bom pas echt. Hoogwaardigheidsbekleders als Drees (Zestig jaar levenservaring), Troelstra (Gedenkschriften), Zijlstra (Per slot van rekening), en Wilhelmina (Eenzaam maar niet alleen) maakten de autobiografie tot een eerbiedwaardig genre. Schrijvers benutten hun eigen levenservaringen door er literaire hoogstandjes van te maken. Denk aan Eduard Douwes Dekker (Max Havelaar), Gerard Reve (De Avonden), Jan Wolkers (Terug naar Oegstgeest) en J.J. Voskuil (Het Bureau).

AUTOBIOGRAFIE OF MEMOIRES

‘Ik ben bezig met mijn memoires’, zei een cliënt die zijn autobiografie aan het schrijven was tegen mij. Ik wees hem op het verschil. Memoires gaan meestal over een kortere, belangrijke periode uit iemands leven, terwijl een autobiografie de totale levensloop beschrijft. Memoires zijn vaker beschrijvingen van beroeps gerelateerde ervaringen, terwijl een autobiografie persoonlijker is.

Steve Jobs biografieMij maakt het niet uit hoe je het noemt, de waarde van het vastleggen van je levensverhaal is in alle gevallen hoog. Allereerst is het een manier om beter te leren begrijpen hoe de gebeurtenissen in je leven zich aaneengeregen hebben. ‘Connecting the dots’, zo noemde Steve ‘Apple’ Jobs het. Daarnaast is het voor kinderen en kleinkinderen een schitterend cadeau om het complete verhaal van hun (groot)ouders in de kast te hebben staan en iedere moment te kunnen herlezen.

THERAPEUTISCH EFFECT

In de psychiatrie wordt het levensverhaal ook steeds vaker ingezet. Willemijn Soer schrijft in haar boek Autobiografisch schrijven: ‘Onze herinneringen maken wie we zijn, hoe we ons gedragen, welke emoties in ons opstijgen, welke besluiten we nemen. […] Herinneringen hebben een soort macht, ze zijn in zekere zin ons leven. […] Schrijven is magie, het brengt je herinneringen in samenhang. Schrijven brengt de feiten en gebeurtenissen zo dichtbij dat ze hun geheim bijna prijsgeven. Het geheim van het leven en van de zin en de betekenis ervan.’ Voor mensen die lijden aan depressies kan dit een therapeutisch effect hebben dat de werking van antidepressiva overstijgt. Ook voor ouderen is het een zinvolle bezigheid die veel waarde toevoegt aan (het terugblikken op) hun leven.

Elke keer weer merk ik dat cliënten die ik help met het vastleggen van hun levensverhaal, ofwel door hun eigen tekst te bewerken ofwel doordat ze mij hun verhalen vertellen die ik vervolgens opschrijf, meer geraakt worden door het proces dan ze van tevoren hadden gedacht. Het reflecteren op je eigen leven is een fascinerende onderneming, en ook zeer persoonlijk. ‘Jij weet meer van me dan mijn eigen kinderen,’ zegt de een. ‘Ik moet niet vergeten dat je niet mijn psychiater bent, maar mijn biograaf,’ zegt een ander. Het is voor mij een grote verantwoordelijkheid om zorgvuldig om te gaan met wat mij in vertrouwen verteld wordt. Om samen afwegingen te maken in wat vertel je wel en wat vertel je niet. Daar kom ik later in deze blogserie nog uitgebreid op terug.

Volgende week behandel ik de vraag die aan de hele onderneming vooraf gaat: waaróm schrijf je je autobiografie?

Over de auteur