DE BIOGRAFIE-GITS -  blog door Edwin GITSels - 23/08/2019

Zondagavond komt de aanstekelijke film Get On Up (2016) op televisie, over het leven van James Brown, the Godfather of Soul. Naar aanleiding daarvan heb ik 15 net zo aanstekelijke wetenswaardigheden over deze grootheid verzameld. De man werd geadoreerd door elke R&B-, soul- , funk-, rap- en hiphop-artiest die na hem kwam, inclusief Michael Jackson, Prince, George Michael en Rick Astley. Dit is je leven presenteert: de 15 meest verrassende feiten over James Brown!

1/ Geboren in een schuurtje

James Brown (hierna: JB) werd geboren op 3 maart 1933 in het houten schuurtje waar zijn ouders Susie (16) en Joseph (22) woonden. Hij groeide op in extreme armoede. Zijn moeder nam de benen toen hij nog geen 12 jaar was. Hij woonde daarna een aantal jaren bij zijn tante in haar bordeel.

2/ Van school gestuurd

Op zijn twaalfde werd JB van school gestuurd omdat zijn kleding niet zou deugen (‘unsufficient clothing’). Zijn volwassen leven lang heeft hij zich ingezet voor gedegen onderwijs voor minderheden. In de jaren ’60 nam hij de song Don’t be a drop-out op.

3/ Hij was (eventjes) bokser

Als tiener had JB een korte carrière als profbokser. Daarnaast leerde hij piano, gitaar, drums en mondharmonica spelen. Gelukkig voor ons koos hij uiteindelijk voor de muziek. Hij heeft overigens later opgetreden in het voorprogramma van een van de grootste boksmatches ooit: Mohammed Ali tegen George Foreman, in 1974 in Zambië . Zelf boksen deed hij niet meer, behalve met zijn echtgenotes (zie feit 7).

4/ Op z’n 16e in de bak

JB scoorde zijn eerste hits als leadzanger van de gospelgroep The Famous Flames, opgericht door singer/songwriter, bandleider, talent scout en producer Bobby Byrd. Byrd en JB ontmoetten elkaar tijdens een vriendschappelijke honkbalwedstrijd in de jeugdgevangenis waar de 16-jarige JB op dat moment een straf van drie maanden uitzat voor een beroving. Toen hij vrijkwam, werd hij drummer van The Famous Flames, maar al gauw deed hij een Phil Collinsje en belandde voorop het podium.

5/ Little Richard op een servetje

Zijn eerste hit Please Please Please (met The Famous Flames) schreef hij zelf. Little Richard schreef deze titel op een servetje dat JB meenam met het vaste voornemen er een liedje bij te bedenken. Er werden meer dan 1 miljoen exemplaren van verkocht.

6/ Het succesvolste live-album ooit

Op 24 oktober 1962 nam JB een concert op in The Apollo in New York. Hij financierde de registratie zelf en haalde platenbaas Syd Nathan over om er een live elpee van uit te brengen. Nathan geloofde er niet in, omdat het publiek alle nummers al als single had gekocht en live-albums altijd slecht liepen, maar ging toch overstag.  De langspeler Live at the Apollo stond vervolgens 14 maanden in de Amerikaanse album top 100. Er gingen meer dan 1 miljoen stuks over de toonbank.

7/ Vier vrouwen, minstens 13 kinderen

JB trouwde vier keer, met 1/ Velma Warren (1953-1969, 3 zoons), 2/ Deirde Jenkins (1970-1981, 2 dochters), 3/ Adrienne Lois Rodriguez (1984-1996) en 4/ Tomi Rae Hynie (2001-2006). Velma (nr 1) bleef met hem bevriend tot aan zijn dood. Deirdre (nr 2) verliet JB omdat hij haar mishandelde. Adrienne (nr 3) werd ook geslagen, maar zij bleef bij hem tot haar dood in ’96. Het huwelijk met Tomi Rae (nr 4) eindigde door JB’s overlijden. JB had een onbekend aantal kinderen. Negen kinderen heeft hij erkend (zijn oudste zoon stierf in 1973 in een auto-ongeluk),  vier anderen hebben middels een DNA-test bewezen een kind van JB te zijn. Algemeen wordt aangenomen dat er nog meer nazaten zijn.

8/ Big big big bands

JB had altijd grote bands achter zich, vaak met drie gitaristen, twee bassisten, twee drummers en een percussionist, een rijtje blazers, een strijkorkestje voor de ballads en een natuurlijk een batterij background vocalisten. Aan de James Brown Revue (1963-1971) werkten tussen de 40 en 50 mensen mee. Ze deden tot wel 330 shows per jaar. JB eiste extreme discipline, perfectie en precisie van zijn muzikanten en dansers. Wie te laat kwam, zijn schoenen niet gepoetst had, of niet in het goede ritme danste kreeg een boete. Hij had een arsenaal aan vinger- en handsignalen ontwikkeld waarmee hij tijdens optredens achter zijn rug aan de desbetreffende medewerkers aangaf welke boete ze konden verwachten voor het overtreden van zijn regels.

9/ Weer achter de tralies

In 1988 ging JB voor de tweede keer in zijn leven achter de tralies, nu voor geweldsmisdrijven. Hij zat tweeëneenhalf jaar van de twaalf jaar die de rechter hem oplegde. Na zijn vrijlating volgde er een tribute concert waar onder meer aan werd meegewerkt door MC Hammer, En Vogue, Quincy Jones, Ice-T, Tone Loc en Kool Moe Dee.

10/ Meest gesampelde artiest

JB heeft het record aantal nummer 1 hits in de Billboard R&B lijst: 17 stuks. Hij staat nummer 7 op de Rolling Stone lijst van grootste artiesten aller tijden. En hij is de meest gesampelde artiest ooit, volgens diezelfde Rolling Stone.

11/ Zijn laatste woorden

Op Eerste Kerstdag 2006 overleed JB aan de gevolgen van longontsteking. Drie dagen daarvoor was hij plotseling opgenomen toen hij onwel werd bij de tandarts. Zijn laatste woorden waren “I’m going way tonight.” Er werden maar liefst drie herdenkingsbijeenkomsten georganiseerd, op 28, 29 en 30 december. Onder de aanwezigen waren Michael Jackson (die JB altijd zijn allergrootste idool heeft genoemd), Prince, Lenny Kravitz, Stevie Wonder, Little Richard, Jerry Lee Lewis, 50 Cent, LL Cool J, Dr. Dre en vele, vele anderen. Zijn glimmend gepoetste bronzen doodskist werd door een witte koets met paarden door de straten van New York naar het Apollo Theatre gereden.

12/ Van Lenox naar Lennox

In januari 2007 zou hij een duet opnemen met Annie Lennox, Vengeance, voor haar nieuwe album Venus. Waarom het zo jammer is dat dat niet het laatste is wat JB gedaan heeft: dan was de cirkel  zo mooi rond geweest. Hij begon namelijk zijn carrière op zijn elfde jaar met het winnen van een talentenjacht in… het Lenox (!!) Theatre in Augusta. Hij zong een ballad, So Long getiteld. En hij won. Helaas stond Johnny Kraaijkamp niet in het publiek, dat had hem wellicht een hoop ellende bespaard…

13/ Drie docu’s en een speelfilm

Er zijn drie documentaires en een speelfilm over JB gemaakt: James Brown: The Man, The Message and The Music (1992), James Brown, Soul Survivor (2003), Mr. Dynamite: The Rise of James Brown (2014) en Get On Up (2014). De documentaire Mr Dynamite is te zien op Netflix. Get On Up is het gedramatiseerde levensverhaal van JB, met Chadwick Boseman in de hoofdrol. Deze film is in de nacht van zondag op maandag aanstaande om 00.10 u te zien op SBS9.

14/ Hij ‘schreef’ 2 autobiografieën

JB publiceerde twee autobiografieën die hij in beide gevallen met een co-auteur schreef: James Brown, The Godfather of Soul (1986), en I Feel Good, A Memoir of a Life in Soul. En uiteraard nog een berg biografieën, waarvan de meest recente in 2016 verscheen: Kill ‘Em and Leave: Searching for James Brown and the American Soul, van James McBride.

15/ Hij steunde Nixon

Tot slot: in 1973 verloor JB een groot aantal fans door zijn openlijke steun aan de campagne voor herverkiezing van president Richard Nixon. Over hem meer in mijn volgende blog, want volgende week zendt de VPRO de vierdelige documentaire Tricky Dick uit over Nixon. Ik stel je in dat kader voor aan een man die van alle (alle!) 45 presidenten 5 biografieën las. 123.000 pagina’s en 2243 dagen. Wie is hij en waarom deed hij dat?

DE BIOGRAFIE-GITS - blog door Edwin GITSels - 01/08/19

Vrijdagavond is in Het Uur van de Wolf een herhaling van de documentaire Boudewijn de Groot: Kom nader uit 2016 van Suzanne Raes te zien. Mocht je hem gemist hebben: kijk dan alsnog, want het is een ontroerend mooie film over een van de grootste muzikanten/componisten uit de vaderlandse geschiedenis.

Zeventig is Boudewijn inmiddels, en de documentaire begint met de focus op het allerlaatste optreden waarin hij zijn oude successen nog zal spelen. Hij wil daarna de rest van zijn leven alleen maar nieuwe dingen doen. Goede vriend Henny Vrienten zegt: ‘Hoe vaak zal hij Verdronken Vlinder wel niet gespeeld hebben? En Testament? Op een gegeven moment is het klaar, dat begrijp ik wel.’ ‘Dapper’, vindt George Kooymans het. Raes laat tussendoor een repetitiefragmentje zien waarin Boudewijn ‘Ik vergeet, ik vergeet wat is geweest’ zingt: een van de vele subtiele momentjes, verwijzingen en grapjes die haar film herbergt.

Dit laatste optreden, de repetities met Vrienten en Kooymans voor hun op handen zijnde driemanstournee, de repetities voor de musical Onder de groene hemel (let op Boudewijn’s mimiek als hij de uitvoeringen van zijn liedjes beluistert!), natuurlijk heel veel – ook uniek – archiefmateriaal, mooie gesprekken met vrouw, kinderen, vrienden en familie, dat zijn de pijlers waarop de film is gebouwd.

DE WAARHEID VERZIN JE NIET

Maar zoals zo vaak wordt een goede documentaire echt bijzonder als er tijdens het filmen iets gebeurd wat je niet had kunnen voorspellen, volgens het adagium ‘De waarheid verzin je niet’. Zoals dat in Janine van Paul Cohen Janine Jansen overspannen raakte en in Zij gelooft in mij van John Appel de Spaanse optredens van André Hazes een groot fiasco werden. Wij maakten het zelf mee bij Buch in de bajes toen twee dagen nadat Menno hem had geïnterviewd, de vader van een gedetineerde jonge vrouw overleed aan een maagbloeding. Waarna wij de dochter hebben gevolgd toen ze in de boeien geslagen thuis afscheid ging nemen van haar opgebaarde vader. ‘Hij is gestorven van verdriet,’ zei zijn vrouw. Slik.
Wat Suzanne Raes niet voorspeld had en wat de film zo ontroerend maakt, is dat Boudewijn een lied over zijn vader aan het maken was, Kom nader, dat titel en thema van de film is geworden. De scènes waarin Boudewijns kinderen Marcel, Caya en Jim naar dit nummer luisteren zijn prachtig. Boudewijns vader was een zo mogelijk nog geslotener man dan Boudewijn zelf, en je las die herkenning, die verklaring bijna, op de gezichten van Boudewijns kinderen die – vooral Jim, die dat ook niet onder stoelen of banken steekt – zelf ook het nodige te stellen hebben gehad met hun pa. Aan het begin vraagt Raes aan hen wat een film over hun vader zou moeten vertellen. Caya en Marcel moeten daar eens heel goed over nadenken. Jim zegt: ‘Ik heb het je al eerder gezegd: het beste wat je kan doen met een film over mijn vader is hem niet te maken.’

WEERSTAND

Datzelfde zeiden ze toen ik in 1998 een aflevering van Astrid Joosten’s prime time zaterdagavondprogramma De Show van je Leven rond Boudewijn aan het voorbereiden was. Een amusementsprogramma met Boudewijn over zijn leven?! Doe het niet! Hij zal ook niet willen trouwens, riepen ze allemaal.
Maar Boudewijn wilde wel. Sterker nog, toen we tegen zoveel weerstand en negatieve adviezen in zijn directe omgeving aan liepen, besloten we het idee te laten varen. Daar begreep Boudewijn helemaal niets van. ‘Hoezo niet willen? Natuurlijk ga ik ten volle meewerken,’ zei hij. En dat deed hij ook. Met als voor mij fantastisch gevolg dat ik hem nog op keyboards heb mogen begeleiden toen hij voor het eerst in bijna 30 jaar Meester Prikkebeen zong met de als verrassing opgetrommelde Elly Nieman.

Boudewijn met Elly Nieman in De Show van je Leven (1998)

In de jaren daarna heb ik nog een paar maal met hem samen mogen werken, onder meer toen hij te gast was in Lalala Live, de muziekshow met Bart Peeters, en in de muzikale talkshow Wintertijd. Aan alle programma’s werkte Boudewijn vol overgave mee, en na afloop kreeg ik altijd een vriendelijke fax (!) of anderszins bericht dat hij er weer van genoten had. Suzanne Raes heeft gelukkig Jims advies ‘doe het niet’ terzijde gelegd. Geniet van het resultaat!

Boudewijn de Groot – Kom nader, Het Uur van de Wolf, vrijdag 2 augustus om 22.40 u. op NPO2 – ****

Meer documentaire-tips: Whitney Houston, Lady Gaga, Nina Simone, George Michael